Nola maneiatzen da gaixotasuna?

Medikuak edo hematologoak MArekin lotutako sintomaren bat edo nahasmenduren bat ikusten duenean odol- edo gernu-analisietan, beharrezkotzat jo dezake tratamendu bat hastea.1,13 Beste aukera bat, lehenago aipatu den bezala, prebentziozko tratamendu bat gomendatzea da, gaixotasunak hilabete gutxitan sintoma edo nahasmendu horiek eragiteko arrisku handia dakarrelako zantzuak aurkitzen badira egindako probetan.13,16

Garrantzitsua da ulertzea MA gaixotasun errepikatua dela; beraz, une batzuetan MA kontrolatuta egoten da, eta beste batzuetan, aldiz, aktibo. Gainera, MA tratamenduarekiko erresistentea edo errefraktarioa bihur daiteke eta, hala, birgaixotzeak eragin, hasierako erantzuna ona izan bada ere. Horregatik, behin erantzuna lortuta, aldizkako jarraipena egingo da (1-3 hilabetean behin, gutxi gorabehera), edozein birgaixotze-zantzu detektatzeko eta orduan ahalik eta lasterren tratamendu berri bat hasi ahal izateko, sintomak berriz agertu baino lehen ere.13,16,17

Tratamenduaren helburu nagusia izango da ahalik eta erantzun onena lortzea; izan ere, zenbat eta hobea izan erantzuna, orduan eta luzaroago egongo da pazientea MArik gabe. Erantzunak dirauen eta pazientea gaixotasunik gabe bizi den denborari progresiorik gabeko biziraupen (PGB) deritzo eta hilabete edo urte batzuk iraun ohi du.13,16,17 

Gaur egun, zenbait farmako-mota erabiltzen dira MA tratatzeko, ekintza-mekanismoaren arabera, hala nola proteasomaren inhibitzaileak, immunomodulatzaileak, antigorputz monoklonalak, beste immunoterapia-mota batzuk, etab.13,19 Farmako horiek tratamendu-lerrotan antolatu eta konbinatzen dira. Paziente batekin erabilitako lehen tratamenduari lehen aukerako tratamendu esaten zaio. Birgaixotzea gertatzen bada edo erantzunik lortzen ez bada, bigarren aukerako tratamendura pasatzen da, eta horrela hurrenez hurren. Gaixotasun errepikatua denez, pazienteek tratamendu-lerro bat baino gehiago jaso ohi dituzte.13,16,17

Hematologoa arduratuko da pazienteei tratamenduekin lotutako erantzunaren berri emateaz. Erantzuna honako hauetako bat izan daiteke:13,16,17

  • Gaixotasun egonkorra.
  • Erantzun minimoa.
  • Erantzun partziala.
  • Erantzun osoa


Tratamendu erabilienetako bat guraso hematopoietikoen transplante autologoa (GHTA) da. Horregatik, MA duten pazienteekin, lehen urratsa da pazienteak transplante hori jaso dezakeen ala ez aztertzea, kontuan izanik zer adin daukan (eskuarki 65-70 urtera arte, baina alda daiteke), zer osasun-egoera orokorretan dagoen eta transplantea zailduko luketen bestelako gaixotasunik badaukan. Transplantea jasotzeko aukera izateak ala ez izateak baldintzatuko du pazienteak jasoko duen tratamendu-mota.13,16,17

MAren lehen aukerako tratamendua, sarritan, tratamendu sekuentzial bat izaten da. Hain zuzen ere, indukzio-tratamendu batekin hasten da, GHTA batekin jarraitzen du (transplantea jaso dezaketen pazienteetan) eta, ondoren, mantentze-tratamendu bat ematen da.13,16-19

Indukzio-tratamenduaren helburua MA gehiena deuseztatzea da eta ahalegina egiten da erantzun partzial oso ona edo erantzun osoa lortzeko. Zelula gaiztoei modu desberdinetan erasotzen dieten farmakoak (gehienez 3 edo 4, eskuarki) konbinatzean datza. Farmakoak ziklotan banatuta ematen dira; ziklo bakoitzak, gutxi gorabehera, hilabete bat irauten du. Zikloen kopurua aldatu egiten da, kontuan izanik pazienteak GHTArik jaso dezakeen (eskuarki 4 edo 6 ziklo) ala ez (9 ziklo edo gehiago, gaixotasuna kontrolatuta badago). Ospitaleratu behar izan gabe jaso ditzakeen farmakoak izan ohi dira, baina hori ere gaixotasunaren etapa bakoitzean aukeratutako tratamenduaren arabera aldatuko da. Tratamendua ahotiko bidetik edo larruazalpeko bidetik eman ohi da, baina batzuetan zain barneko bidetik ematen diren farmakoak ere barne hartzen ditu. Erabilitako farmakoak berariaz MAko zelulen aurka zuzentzen dira edo pazientearen immunitate-sistema bera erabiltzen dute zeluloi erasotzeko; azken horri immunoterapia esaten zaio. Ez da ohikoa indukzio-tratamenduan erabilitako farmakoak kimioterapia-motakoak izatea; beraz, eskuarki, ez da ilerik erortzen eta ez da ez goragale ez gorako handirik edukitzen.13,16-19

Indukzioaren ostean GHTA bat jasoko duten pazienteek egokitzapen deritzon tratamendua jaso behar izaten dute lehenago, zelula gaiztoen hondarrak ezabatzeko. Egokitzapena kateter baten bidez zain barneko bidetik kimioterapia-dosi handiak jasotzean datza; beraz, ezinbestekoa da ospitaleratuta egotea. Gero, GHTA egiten da, alegia, hezur-muineraino lekualdatzen diren zelula gurasoen transfusioa. Bertan, kimioterapiak egindako kaltea konponduko dute. Ospitaleratzeak 3 aste inguru irauten du.18

GHTAn, zelula gurasoak autologoak dira, hau da, pazientearen odoletik datoz. Mobilizazio eta aferesi direlako prozesuen bidez lortzen dira. Biak aldez aurretik egiten dira, pazienteak indukzio-tratamenduaren hiruzpalau ziklo jaso dituenean eta tratamendurako erantzuna ona izan denean. Aferesiaren ondoren, zelulak izoztu egiten dira pazienteari berriz infunditzeko unea heltzen den arte. Hain zuzen ere, transfusio baten bitartez infunditzen dira, transplantean.13,16-19

Erantzuna mantentzeko, GHTA egin zein ez, MA duten pazienteek mantentze-terapia jasotzen jarraituko dute. Terapia hori aurreko faseetan jaso direnen antzeko farmakoak erabiltzean datza, baina farmakook denboran urrunago edo dosi txikiagoetan jasotzen dira; hortaz, eragin murritzagoa dute pazienteen bizi-kalitatean. Mantentze-tratamendua etengabe eman ohi da erantzunak iraun bitartean.13,16-19

Oro har, zenbat eta osoagoa izan sekuentzia (indukzioa, transplantea eta mantentzea), orduan eta emaitza onak lortzeko aukera gehiago egongo dira. Transplanterik jaso ezin duten pazienteek orobat gaixotasunaren kontrol ona eskaintzen duten beste alternatiba terapeutiko batzuk dauzkate. Terapiotan zenbait farmakoren konbinazioa ematen da erantzun ona lortu arte. Garrantzitsua da kontuan hartzea pazienteen ezaugarriek baldintzatzen dutela tratamendua. Adibidez, paziente batzuk hauskorragoak dira eta tratamendua doitu egin behar zaie toxikotasun txikiagoa edukitzeko. Halaber, kontuan hartu behar da paziente zaharrek edo arazo medikoren bat daukatenek beren egoera fisikora doitutako tratamendu bat jasoko dutela, ahalik eta bigarren mailako efektu gutxienekin jaso ahal izan dezaten.13,19 

Laburbilduz, tratamendu eta erantzun egokiekin, urte asko bizi daiteke gaixotasunarekin. Une batzuetan, tratamendua intentsiboagoa izango da, eta beste batzuetan, berriz, gaixotasuna kontrolatuta egongo da eta ez da ia tratamendurik behar izango. 

Bibliografia

  1. Grupo Español de Mieloma (GEM), Comunidad Española de Pacientes con Mieloma Múltiple (CEMMP). Guías para pacientes con Mieloma Múltiple [Internet]. 2020 [2022ko ekainean kontsultatuta]. 
  2. Asociación Española de Afectados por Linfoma, Mieloma y Leucemia (AEAL). Guías para pacientes con Mieloma Múltiple [Internet]. 2019 [2022ko ekainean kontsultatuta].
  3. International Mieloma Foundation (IMF). Guía para el paciente de nuevo diagnóstico [Internet]. 2022 [2022ko ekainean kontsultatuta].
  4. Cowan AJ, Green DJ, Kwok M, et al. Diagnosis and management of multiple myeloma: a review. JAMA. 2022;327(5):464-477. 
  5. Kundu S, Jha SB, Rivera AP, et al. Multiple myeloma and renal failure: mechanisms, diagnosis, and management. Cureus. 2022;14(2):e22585. 
  6. Rasch S, Lund T, Asmussen JT, et al. Multiple myeloma associated bone disease. Cancers (Basel). 2020;12(8):2113. 
  7. Bladé J, Beksac M, Caers J, et al. Extramedullary disease in multiple myeloma: a systematic literature review. Blood Cancer J. 2022;12(3):45. 
  8. Mann H, Katiyar V, Varga C, et al. Smoldering multiple myeloma - Past, present, and future. Blood Rev. 2022;52:100869. 
  9. Musto P, Engelhardt M, Caers J, et al. European Myeloma Network review and consensus statement on smoldering multiple myeloma: how to distinguish (and manage) Dr. Jekyll and Mr. Hyde. Haematologica. 2021;106(11):2799-2812. 
  10. Schmidt T, Callander N. Diagnosis and management of monoclonal gammopathy and smoldering multiple myeloma. J Natl Compr Canc Netw. 2020;18(12):1720-1729. 
  11. Mateos MV, Landgren O. MGUS and smoldering multiple myeloma: diagnosis and epidemiology. Cancer Treat Res. 2016;169:3-12. 
  12. Bonello F, Cani L, D’Agostino M. Risk stratification before and during treatment in newly diagnosed multiple myeloma: from clinical trials to the real-world setting. Front Oncol. 2022;12:830922. 
  13. Grupo Español de Mieloma (GEM). Guía de Mieloma Múltiple [Internet]. 2021 [2022ko ekainean kontsultatuta].
  14. Yee AJ, Raje N. Minimal residual disease in multiple myeloma: why, when, where. Hematology Am Soc Hematol Educ Program. 2021;2021(1):37-45. 
  15. Shapiro YN, O’Donnell EK. Oncologist perspective: role of imaging in myeloma. Skeletal Radiol. 2022;51(1):123-133. 
  16. Rajkumar SV, Dimopoulos MA, Palumbo A, et al. International Myeloma Working Group updated criteria for the diagnosis of multiple myeloma. Lancet Oncol. 2014;15(12):e538-48. 
  17. Kumar S, Paiva B, Anderson KC, et al. International Myeloma Working Group consensus criteria for response and minimal residual disease assessment in multiple myeloma. Lancet Oncol. 2016;17(8):e328-46.
  18. Martínez C, Carreras E; Fundación Internacional Josep Carreras. Trasplante de médula ósea, sangre periférica y sangre de cordón umbilical. Guía para el paciente [Internet]. 2004 [2022ko ekainean kontsultatuta].
  19. Dimopoulos MA, Moreau P, Terpos E, et al.; EHA Guidelines Committee; ESMO Guidelines Committee. Multiple myeloma: EHA-ESMO. Clinical Practice Guidelines for diagnosis, treatment and follow-up. Ann Oncol. 2021;32(3):309-322.